Posiadanie obywatelstwa ukraińskiego w przypadku nabycia obywatelstwa innego państwa np. obywatelstwa polskiego

Konstytucja Ukrainy określa wytyczne do obywatelstwa. Za obywatela Ukrainy uznaje się osobę, która legitymuje się obywatelstwem Ukrainy. Ustawodawca podkreśla, że sposób nabycia tego obywatelstwa musi być zgodny z przepisami prawa ukraińskiego lub przepisami zawartymi w umowach międzynarodowych, których stroną jest państwo ukraińskie. 

Przepisy prawa przewidują możliwość posiadania jednego obywatelstwa. Brak jest jednak mowy o przepisach określających zachowanie się w sytuacji, gdy obywatel Ukrainy posiada obywatelstwo co najmniej jednego obcego państwa. Prawo dopuszcza sytuacje, w których osoba posiada obok obywatelstwa ukraińskiego obywatelstwo innego państwa. W celu przybliżenia takich możliwości niezbędna jest analiza podstawy utraty obywatelstwa ukraińskiego. Przyczynami jego utraty są: 

- dobrowolne nabycie przez obywatela Ukrainy obywatelstwa innego państwa, tylko wyłącznie, gdy osiągnął on pełnoletniość; 

- nabycie obywatelstwa Ukrainy na podstawie przyjęcia do obywatelstwa Ukrainy, gdy mówimy o działaniu w wyniku podstępu, umyślnego złożenia fałszywych informacji lub fałszywych dokumentów

- dobrowolne podjęcie służby wojskowej w innym państwie. 

Dobrowolne nabycie obywatelstwa innego państwa ma miejsce, gdy obywatel Ukrainy, w celu nabycia obywatelstwa obcego państwa wystąpił o nie z własnej inicjatywy. Z kolei ustawa wymienia cztery przypadki, kiedy nie uznaje się za dobrowolne nabycie obywatelstwa obcego państwa. 

Pierwszy z nich dotyczy jednoczesnego nabycia przez dziecko obywatelstwa Ukrainy i innego kraju w chwili urodzenia. 

W drugim przypadku, ma miejsce, gdy dziecko będące obywatelem Ukrainy nabywa obywatelstwo rodziców, którzy go adoptowali.

O trzecim z powodów mówimy, gdy uzyskanie obywatelstwa innego państwa ma miejsce wraz z zawarciem związku małżeńskiego, a przepisy państwa którego obywatelem jest współmałżonek przewidują automatyczne nadanie obywatelstwa w chwili zawarcia małżeństwa.

Ostatni, czwarty przypadek przewiduje automatyczne nabycia innego obywatelstwa, który osiągnął pełnoletność w wyniku stosowania przepisów o obywatelstwie obcego państwa, jeżeli taki obywatel Ukrainy nie otrzymał dokumentu potwierdzającego posiadanie obywatelstwa innego państwa. 

Ukraińskie przepisy nie przewidują procedury oświadczenia o drugim czy kolejnym obywatelstwie. Brak jest narzędzi prawnych pozwalających udowodnić faktyczne posiadanie przez Ukraińca innego obywatelstwa. Konsekwencją, jedyną jaką może spotkać obywatela Ukrainy posiadającego więcej niż jedno obywatelstwo jest utrata obywatelstwa ukraińskiego. Jednak taka procedura jest procesem długotrwałym i skomplikowanym. Nie jest stosowana w praktyce. W przepisach brak jest konkretnych wskazówek jak należy zachować się w przypadku nabycia obcego obywatelstwa. Ustawodawca wskazuje jedynie, że posiadanie innego obywatelstwa niż ukraińskie stanowi podstawę do wydania przez prezydenta rozstrzygnięcia potwierdzającego utratę obywatelstwa ukraińskiego. Istotnym w tym zakresie jest art. 25 Konstytucji Ukrainy. Stanowi on, że „Obywatel Ukrainy nie może być pozbawiony obywatelstwa ani prawa do zmiany obywatelstwa. Obywatel Ukrainy nie może być wydalony z granic Ukrainy ani wydany innemu państwu. Ukraina gwarantuje opiekę i ochronę swoim obywatelom, którzy znajdują się poza jej granicami”.

Reasumując, rozpoczęcie procesu utraty obywatelstwa powinno być poprzedzone wnioskiem obywatela Ukrainy a nie działaniem władzy państwowej. Zwrócić należy też uwagę, że interpretacja zasady dotyczącej obywatelstwa pojedynczego, nie zakazuje posiadania wielokrotnego obywatelstwa.

W dniu 22 stycznia 2024 r. Prezydent Zełenski przedłożył Radzie Najwyższej Ukrainy projekt ustawy O niektórych zagadnieniach w dziedzinie migracji dotyczących podstaw i trybu nabycia i wygaśnięcia obywatelstwa ukraińskiego. Projekt ten przewiduje wprowadzenie nowej ustawy Ukrainy O obywatelstwie ukraińskim. Założenia propozycji prezydenta opierają się na wprowadzeniu instytucji wielokrotnego obywatelstwa. Oznacza to, że aby jakikolwiek akt prawny dotyczący podwójnego lub wielokrotnego obywatelstwa nie został w przyszłości uznany za niezgodny z konstytucją, konieczna będzie zmiana Konstytucji Ukrainy. Jednocześnie zgodnie z częścią 2 art. 157 ustawy zasadniczej, nie może zostać ona zmieniona w warunkach wojny lub stanu wyjątkowego, co uniemożliwia wprowadzenie w życie projektu ustawy w aktualnej sytuacji politycznej kraju.

 Z kolei polskie przepisy nie ograniczają obywatelom posiadania obywatelstwa innego kraju.